Yapay Zeka hakkında yaptığım konuşmalarda sıkça şu soru soruluyor: Gelecekte hangi meslekler varlığını sürdürebilir? İster lise son sınıf öğrencileriyle konuşayım ister büyük şirketlerdeki çalışanlarla, herkesin bu konuda bir fikri var. Bu aslında yeni bir konu değil. Onlarca yıldır teknolojik yenilikler nedeniyle hangi mesleklerin yok olacağını tartışıyoruz: önce bilgisayar, sonra internet, şimdi ise Yapay Zeka ve robotlar.
Mesela eşim yıllardır çamaşır yıkayıp ütü yapacak bir robotun hayalini kuruyor. Geçenlerde çamaşır katlayan bir robotun videosunu gördüm. Belki bir gün böyle bir robot gerçekten hayatımıza girer. Ancak en büyük oğlum bu fikre pek sıcak bakmıyor. Robotların bilinç kazanacağı distopik senaryoları içeren filmlerden oldukça etkilenmiş.
Gelelim meslek konusuna. Generative (Üreten) Yapay Zeka’nın (örneğin yazı yazma veya görsel üretme teknolojileri) yükselişiyle birlikte, yazı yazma ve sayılarla ilgili işlerde çalışan meslek grupları büyük bir baskı altında.
Son araştırmalar, Üreten Yapay Zeka’nın otomasyona duyarlı sektörlerdeki işlere doğrudan etkisi olduğunu gösteriyor. Örneğin, ChatGPT’nin piyasaya sürülmesinden sonra yazı yazma ve programlama işleriyle ilgilenen serbest çalışanların aldığı işlerde %30’luk bir düşüş yaşandı. Grafik tasarımcılar ise DALL-E ve Midjourney gibi görsel Yapay Zeka araçlarının etkisiyle %17’lik bir düşüş gördü.
Sıkça adı geçen meslekler arasında şunlar var: tercümanlar, pazarlamacılar, içerik üreticileri, metin yazarları, gazeteciler, muhasebeciler, toplantı tutanakçıları, politika çalışanları, iletişim uzmanları, insan kaynakları çalışanları, grafik tasarımcılar (logo, davetiye, reklam kampanyası tasarımı), müzik bestecileri (örneğin radyo reklamları için), seslendirme sanatçıları ve yazarlar. Hatta Amazon ve Bol.com gibi platformlarda hatalarla dolu, Yapay Zeka tarafından yazılmış birçok kitap bulunuyor.
Geleneksel zanaatların bile etkilenmeye başladığını görüyoruz. Örneğin, duvarcı robotlar sayesinde bir duvar ustası artık on ustanın işini yapabiliyor. Tarım sektöründe de Yapay Zeka ve robotlar yaygınlaşıyor; elma toplama gibi işlerde kullanılıyorlar.
İnsan teması beklenen mesleklerde işler biraz daha karmaşıklaşıyor. Gençlerin bir kısmı şimdiden Yapay Zeka terapistleriyle konuşmaya başladı bile. Bu tür uygulamalar bazı riskler taşısa da, uzun tedavi bekleme süreleri nedeniyle bir ihtiyacı karşıladığını gösteriyor. Bir doktor, yakında radyologlara gerek kalmayabileceğini çünkü Yapay Zeka’nın tümörleri çok hassas bir şekilde tanıyabildiğini söyledi.
Yapay Zeka birçok işi devralabiliyor gibi görünse de bu, tüm mesleklerin yok olacağı anlamına gelmiyor. Aksine, Yapay Zeka insan yeteneklerini tamamlayabilir ve şu an hayal edemediğimiz yeni meslekler için kapılar açabilir. Ayrıca, Yapay Zeka süreçleri daha verimli hale getirebilir.
Bununla birlikte, Yapay Zeka’nın kısa vadede ele geçiremeyeceği bazı meslekler var. Bu meslekler genellikle karmaşık el becerileri, kişisel iletişim veya teknolojiyle kolayca taklit edilemeyen yaratıcı uzmanlık gerektiriyor. Örneğin, tesisatçılar, hemşireler, elektrikçiler, marangozlar, fizyoterapistler ve siber güvenlik uzmanları gibi meslekler bu gruba giriyor.
Eğitim açısından, geleceğe uygun meslekler için öğrencilere doğru beceriler öğretiyor muyuz? Mezun olduktan sonra iş bulma şansları var mı?
Bu, eğitim ve mesleklerin geleceği için önemli soruları gündeme getiriyor: Mevcut eğitimler gerçekten gerekli mi ve öğrencilere iş fırsatları sunuyor mu?
Erdinç Saçan
